Zwijndrecht

Van oost naar oostwest

Door Jan de Heus

Hieronder ziet u enkele vormgegeven pagina's van het artikel Zwijndrecht uit het te verschijnen boek Onze Indische buurten.

Het koloniale verleden van Nederland komt in Zwijndrecht tot uiting in de Koloniënbuurt, die deel uitmaakt van de multiculturele wijk Kort Ambacht. De buurt ligt tussen de Burgemeester Doumaweg en de Karel Doormanlaan in het zuidoosten van Zwijndrecht dichtbij de A16, die dwars door Zwijndrecht loopt en iets verderop verdwijnt in de Drechttunnel onder de Oude Maas. Aanvankelijk bestond de Koloniënbuurt slechts uit straten die verwezen naar voormalig Nederlands-Indië. Sinds 1959 zijn er echter ook straten met vernoemingen naar de vroegere Nederlandse koloniën in het Caribisch gebied bij gekomen.

Wederopbouwbuurt
Net als in veel andere gemeenten, werd ook in Zwijndrecht direct na de Tweede Wereldoorlog begonnen met het gefaseerd realiseren van vele nieuwbouwwoningen met bijbehorende straten en andere bijkomende voorzieningen. De gemeente stelde het stratenplan West op voor het gebied ten westen van de spoorlijn en nabij het tuindorp Meerdervoort. De woningbouw die hier voorzien was, was in 1948 vergevorderd. Reden genoeg voor de gemeentearchitect om via het college van B en W een straatnamenbesluit uit te laten lokken bij de gemeenteraad. De afdeling Bevolking van de gemeentesecretarie stelde vervolgens op verzoek van het college een nota op. Hierin stonden naamsuggesties voor twaalf nieuwe straten. Geen van de door de afdeling Bevolking voorgestelde namen betrof toen een Indische naam. In het straatnaamgevingsbesluit van de gemeenteraad van 20 september 1948 was dat wel het geval, in de vorm van de Celebeslaan, Javalaan en de Sumatralaan, en de Balistraat, Bankastraat, Borneostraat en Timorstraat. Ook zou volgens dit raadsbesluit een toekomstige straat, gelegen ten noorden van de openbare lagere school 2, de naam Borneostraat krijgen, hoewel deze straat op dat moment nog niet aangelegd werd. Tegelijkertijd met de geografische verwijzingen werd in 1948 de straatnaam Karel Doormanlaan vastgesteld, een naam die eveneens in relatie tot Nederlands-Indië staat. Het betreffende raadsvoorstel van het college, daterend van 15 september 1948, werd door de gemeenteraad zonder discussie en hoofdelijke stemming aangenomen. De notulen van de vergadering zijn echter niet terug te vinden in het Zwijndrechts gemeentearchief. Waarom precies voor Indische straatnamen werd gekozen zal dus nooit helemaal duidelijk worden. 

Uitbreiding en intrekkingen
In 1959 vond een uitbreiding van de Koloniënbuurt plaats. In een ambtelijke nota aan het college van B en W stond geschreven:

Het lijkt mij een aantrekkelijke gedachte om aan de straten gelegen in het gebied ten westen van de z.g. Oost-Indische buurt de namen van enkele overzeese rijksdelen in de West te verbinden. Hierdoor krijgt deze wijk een meer afgerond geheel. Dit gebied is te klein om een zelfstandige wijk te vormen en leent zich door zijn ligging minder goed om bij een andere wijk te worden gevoegd. Het straatgedeelte, dat in het verlengde van de Balistraat ligt, zou eveneens dezelfde naam kunnen worden gegeven.

Het complete hoofdstuk verschijnt in het boek Onze Indische buurten. Volg deze website of onze Facebookpagina Indische buurten.

Historische foto's

View the embedded image gallery online at:
https://indischebuurten.nl/buurten/zwijndrecht#sigProIdf13e7e9dc4

Hedendaagse foto's

View the embedded image gallery online at:
https://indischebuurten.nl/buurten/zwijndrecht#sigProIdb546f59b83