Eert zijn Indiëvliegers

Door Dam Backer en Dennis den Hartog

Lelystad is geen historische stad. De eerste bebouwing dateert uit 1965. Lelystad mag zich daarom rekenen tot een van de jongste steden van Nederland. Zonder een eigen geschiedenis verkreeg de stad ook moeilijk een eigen identiteit. Dit is onder andere terug te zien in de eerste straatnamen. De gemeenteraad koos aanvankelijk voor namen die gerelateerd waren aan de Zuiderzee. Gedurende de jaren negentig veranderde dit langzaam toen Lelystad steeds meer een eigen identiteit kreeg. Bij het vormen van de identiteit kwam er hulp uit onverwachte hoek. Tussen 1985 en 1995 bouwde Willem Vos in Lelystad een replica van het VOC-schip Batavia’. Hiermee was de ’Bataviacultus’ geboren en werd Lelystad op de kaart gezet. Het leidde zelfs tot een buurt gebouwd tussen 1999 en 2007 in het kustgebied met vijftien straten die de namen dragen van VOC-schepen, die in de zestiende en zeventiende eeuw op Indië voeren. Echter deze straten van Batavia-Kustgebied passen niet binnen onze definitie van Indische buurten, zie Indische buurten in Nederland. Verder speurend in het in 2011 door de gemeente Lelystad uitgegeven boekje Alle Lelystadse straatnamen werden Indië-gerelateerde straatnamen ontdekt rondom Lelystad Airport. Deze straten waren zelfs eerder door de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders benoemd dan het begin van de Bataviacultus, namelijk in 1980. Het meest bijzondere was de ontdekking van straatnamen waarbij het woord straat in het Maleis was geschreven. In de Florabuurt zouden in 2009 straten komen als Jalan Dalia, Jalan Desa, Jalan Durian  en nog enkele jalans.

Indiëvliegers
Op enkele kilometers ten zuiden van het centrum van Lelystad ligt Lelystad Airport. Het is een bescheiden regionaal vliegveld met één verharde baan, en wordt omgeven door een aantal straten die de loodsen op het terrein verbinden. De straten hebben op het eerste gezicht gewone vogelnamen zoals Pelikaan, Arend, Zwaluw, Uiver, Flamingo, Maraboe en Emoe, maar schijn bedriegt. De straten verwijzen namelijk naar de vroege Nederlandse luchtvaart op Nederlands-Indië van de jaren twintig en dertig. De KLM gaf in deze periode al haar vliegtuigen vogelnamen. Het opmerkelijke van dit vroege luchtvaartverleden is het feit dat Nederlands-Indië er een centrale rol in speelde, vanwege de afstand tussen Nederland en de archipel. KLM-vliegtuigen vlogen record na record in de jaren dertig.

Wilt u meer lezen over de Indische vernoemingen in Lelystad en andere steden, volg dan onze website Onze Indische buurten en Facebookpagina Indische buurten. Hierop zal de verschijningsdatum aangekondigd worden.

Historische foto's van vliegtoestellen die op Nederlands-Oost en West-Indië vlogen (bron: Nico Mulder)

Nico Mulder is een groot verzamelaar foto's van historische vliegtoestellen, in zijn jargon  'kisten', uit de Nederlandse luchtvaartgeschiedenis. De hier vertoonde toestellen hebben allemaal namen van vogels, waarnaar de straten op Lelystad Airport zijn vernoemd. Nico speurt nog verder naar afbeeldingen van de niet vertoonde 'vogels'!

De vertoonde Snip vloog op 1 oktober 1924 de eerste postvlucht naar Nederlands-Indië en kwam op op 21 november aan in Medan. Ook al heeft de Raad van de gemeente Lelystad op 10 juni 1980 de Snip vernoemd in een straatnaam, helaas is deze straat er nooit gekomen. 

• Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend
• Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend
• Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend
• Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend
• Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend
• Douglas DC-3 PH-ARE, de Emoe Douglas DC-3 PH-ARE, de Emoe
• Douglas DC-2 PH-ALF, de Flamingo Douglas DC-2 PH-ALF, de Flamingo
• Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend
• Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend Fokker F.XXXVI PH-AJA, de Arend
• Douglas DC-2 PH-AKM, de Maraboe Douglas DC-2 PH-AKM, de Maraboe
• Fokker F.XVIII PH-AIP, de Pelikaan Fokker F.XVIII PH-AIP, de Pelikaan
• Fokker F. XVIII PH-AIS, de Snip Fokker F. XVIII PH-AIS, de Snip
• Douglas DC-2 PH-AJU, de Uiver Douglas DC-2 PH-AJU, de Uiver
• Douglas DC-2 PH-AJU, de Uiver Douglas DC-2 PH-AJU, de Uiver
• Douglas DC-2 PH-AJU, de Uiver Douglas DC-2 PH-AJU, de Uiver
• De Fokker F.VIIb PH-AEZ, de Zwaluw De Fokker F.VIIb PH-AEZ, de Zwaluw
•  

Hedendaagse foto's Lelystad Airport (fotograaf Dick Rozing)

• Arendweg, 4-4-2017 Arendweg, 4-4-2017
• Flamingoweg, 4-4-2017 Flamingoweg, 4-4-2017
• Flamingoweg, 4-4-2017 Flamingoweg, 4-4-2017
• Flamingoweg, 4-4-2017 Flamingoweg, 4-4-2017
• Pelikaanweg, 4-4-2017 Pelikaanweg, 4-4-2017
• Pelikaanweg, 4-4-2017 Pelikaanweg, 4-4-2017
• Uiverweg, 4-4-2017 Uiverweg, 4-4-2017
•  

Aviodrome

• 1e vlucht naar Nederlands-Indie, 2020 1e vlucht naar Nederlands-Indie, 2020
• Kerstpostvlucht De Snip naar Suriname, 2020 Kerstpostvlucht De Snip naar Suriname, 2020
• Kerstpostvlucht De Snip naar Suriname, 2019 Kerstpostvlucht De Snip naar Suriname, 2019
• Kerstpostvlucht De Snip naar Suriname, 2019 Kerstpostvlucht De Snip naar Suriname, 2019
• Replica Schipholgebouw uit 1928 Replica Schipholgebouw uit 1928
• Replica Schipholgebouw uit 1928 met Fokker-27 Replica Schipholgebouw uit 1928 met Fokker-27
• Schiphol 1928 Vertrekhal, 2020. Schiphol 1928 Vertrekhal, 2020.
• Schiphol 1928 Vertrekhal Schiphol 1928 Vertrekhal
• De rode PTT-brievenbus voor post naar Nederlands-Indie De rode PTT-brievenbus voor post naar Nederlands-Indie
• Brievenbusaffiche, 2021 Brievenbusaffiche, 2021
• Brievenbusaffiches, 2021 Brievenbusaffiches, 2021
• Luchtposttarieven, 2021 Luchtposttarieven, 2021
• Schiphol 1928 Vertrekhal Luchtdienst Amsterdam-Batavia, 2021. Schiphol 1928 Vertrekhal Luchtdienst Amsterdam-Batavia, 2021.
• Schiphol 1928 Vertrekhal Luchtdienst Amsterdam-Batavia Schiphol 1928 Vertrekhal Luchtdienst Amsterdam-Batavia
• Schiphol 1928 Vertrekhal Luchtdienst Amsterdam-Batavia Schiphol 1928 Vertrekhal Luchtdienst Amsterdam-Batavia
•  

Project Warande

• Warande, 2005 Warande, 2005
• Warande, 2005 Warande, 2005
• Warande, 2005 Warande, 2005
• Warande, 2005 Warande, 2005
• Warande, 2005 Warande, 2005
• Warande, 2005 Warande, 2005
•  

Hedendaagse foto's Warande (project Indische woningen dat is afgeblazen)

• Warandegebied Warandegebied
• Warandegebied, Jalan Desa, 4-4-2017 Warandegebied, Jalan Desa, 4-4-2017
• Warandegebied, Jalan Desa, 4-4-2017 Warandegebied, Jalan Desa, 4-4-2017
• Warandegebied, Jalan Desa, 4-4-2017 Warandegebied, Jalan Desa, 4-4-2017
•  

Hedendaagse foto's Batavia Kustgebied (VOC-buurt, geen Indische buurt)

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•